Fractievoorzitter Frank Aaldering voerde 7 november het woord namens Lokaal Belang over de Begroting 2025 – 2028. Zijn eerste termijn lees je hieronder.

Voorzitter,

Deze keer als vijfde spreker aan de beurt. Dan moet je even goed kijken wat je nog wil toevoegen. Niets is zo vervelend als te luisteren naar dingen die al gezegd of benoemd zijn. Dan zou ik misschien wel in drie minuten klaar kunnen zijn. Uiteraard zal ik sommige opmerkingen van anderen ondersteunen en met sommige het niet eens zijn. Maar laat ik eens kijken wat er van mijn voorbereiding overgebleven is.

Inleiding

Ja, de begroting is sluitend voor 2025 met een plus van 5 ton. De titel ‘Een solide basis maakt sterk’ kan misschien wat gefronste wenkbrauwen geven, want wat is de solide basis voor 2026 dan? U heeft vanavond al vaker gehoord dat het ravijnjaar eraan komt. Dit college moet hierna nog één begroting maken en dat zal de moeilijkste zijn. Een naam voor de laatste begroting zou dan b.v. kunnen zijn. “De riem moet een gaatje strakker”, “De laatste loodjes wegen het zwaarst” of het wat positievere “Van het ravijn een dal maken”. Maar dat we flink aan de bak moeten moge duidelijk zijn. In deze begroting is het proces om te komen tot een uitgebalanceerd pakket aan bezuinigingsmaatregelen geschetst. De quick-scan wordt nu uitgevoerd. Dan volgt spoor 2 waarin wij als raad worden meegenomen in mogelijke denkrichtingen. Ook de samenleving wordt hierbij betrokken. Dat vinden wij een goede zaak. In maart krijgen we voorstellen inclusief alternatieven. Dit gaat veel van ons als raadsleden vergen. Een goede boodschap brengt iedereen graag, maar een slechte ……

Lokaal Belang zal ervoor gaan dat we dit gezamenlijk als raad oppakken en zorgen dat het voor alle inwoners te dragen blijft. Dat zal nog een hele toer worden.

Maar terug naar deze Berap en Begroting waar het vanavond over gaat.

De Berap

Eerst maar eens de Berap. Ik heb goed moeten zoeken tussen al het groen en oranje om toch nog een rode kunnen ontdekken. Dat gaat dan over de onderwijshuisvesting. Vertraging bij de Wijssel in Gendringen. Je vraagt je weleens af of we dieren niet zo langzamerhand boven mensen stellen. Zeker als de daarmee gepaard gaande kosten voor een deel weer door de gemeenschap moeten worden opgehoest. Mogen een steenmarter en twee dwergvleermuizen een kwart miljoen extra kosten? Als lokale bestuurders gaan we niet over de natuurwet, maar we moeten er misschien slimmer mee omgaan. Bijvoorbeeld door de onderzoeken die voortvloeien uit deze wet eerder uit te voeren, zodat er een strakkere planning ontstaat die vertraging moet voorkomen. Want daar komt de overschrijding meestal vandaan.

De Begroting

Dan de begroting. Zoals gezegd sluitend. Lokaal Belang is er blij mee dat de woonlasten weer op het gewenste niveau van maximaal drie procent uit het coalitieakkoord zijn uitgekomen. Maar één zwaluw maakt nog geen zomer. Wij kunnen niet beloven dat dat voor 2026 ook zo blijft. Maar we gaan ons uiterste best doen. De septembercirculaire pakt gelukkig enigszins positief uit hebben we kunnen lezen, maar de opgave voor 2026 en verder blijven onverminderd groot.

Maar staan we stil in 2025? Natuurlijk niet. Om er een paar te noemen:

• Volgend schooljaar kunnen de kinderen in Gendringen naar hun nieuwe school.
• Uitbreiding van de verkeerseducatie op basisscholen.
• Het mobiliteitsplan wordt opgepakt (uiteraard na goedkeuring van de Raad), wat de verkeersveiligheid ten goede komt.
• Ook wordt het kruispunt N18 op de Heelweg opgepakt.
• Het Isala in Silvolde wordt verduurzaamd waarbij ook subsidie in het kader van SUVIS (Specifieke Uitkering Ventilatie in Scholen) wordt benut.
• Gelet op de memo Vangbeleid ziet het er goed uit om de doelstelling van 50 kilo restafval in 2025 te halen. De verwachte toename van afvaldump is niet waargenomen. Een compliment aan onze inwoners is wel op zijn plaats.

Binnen het fysieke domein worden we met doelen om de oren geslagen. We willen veel woningen bouwen in onze gemeente, tot wel 2250 stuks. De Tuit in Varsseveld loopt voorop, gevolgd door Lenteleven, Biezenakker en ’t Hiddink. In 2025 gaan we starten met de ontwikkeling van het Voorbroek in Terborg. Parallel hieraan loopt ook nog steeds het traject met flexwoningen, dat gezien in de huidige tijdsgeest wel een heel lange doorlooptijd heeft. Maar we proberen de doelen, al dan niet bijgesteld, te halen. Plannen voldoende, maar soms is de praktijk weerbarstig en duurt het lang voor er stenen worden gestapeld.

Op het gebied van economische vooruitgang, woningbouw en verduurzaming willen we ontzettend veel. Echter ons elektriciteitsnetwerk piept en kraakt aan alle kanten. Er komen meer elektrische auto’s, warmtepompen en zonnepanelen. Al gaan die laatste twee niet meer als warme broodjes over de toonbank. Vanaf 2029/2030 is ons netwerk op orde. Tot die tijd zullen er weinig activiteiten plaatsvinden op het nieuwe industrieterrein Het Vip in Varsseveld.  Al wordt er in 2025 al wel gestart met het bouwrijp maken. Misschien zijn er nog creatieve oplossingen te bedenken waardoor er eerder met de uitgifte van kavels begonnen kan worden. In de jaren erna zal het netwerk robuuster moeten worden, want zonder elektriciteit komt veel tot stilstand en we willen juist vooruit met onze gemeente. Daarvoor wordt ook gekeken naar uitbreiding van industrieterrein de Rieze. Belangrijk om de werkgelegenheid ook te laten groeien aan de zuidzijde van onze gemeente.

Sociaal Domein

Tja, en dan het sociaal domein. Waar bijna de helft van onze financiën naartoe gaat. Hier krijgen we te maken met belangrijke ontwikkelingen waarover nog veel onzekerheid bestaat. Dus ook over de financiën. Als voorbeelden noem ik de nog onbekende gevolgen van de nog vorm te geven Hervormingsagenda Jeugd, het gewijzigde bekostigingsmodel wat betreft Beschermd Wonen en het WMO abonnementstarief.  Verder natuurlijk de financiering vanuit de rijksoverheid. Ondanks de mooie woorden van het kabinet om preventie meer centraal te stellen, maken we ons zorgen over de grote aangekondigde bezuinigingen: €230 miljoen minder incidentele middelen, btw-verhoging op sport en boeken, 10% korting op SPUK-gelden, bezuinigingen oplopend tot 300 miljoen per jaar op de publieke gezondheid en een rijksbrede bezuinigingstaak van €1 miljard op subsidies.                                                                                                        

Op al deze onzekerheid begroten, lijkt ons een lastige zaak. Dit alles maakt dat we naast de al aangekondigde flinke korting op de rijksbijdrage, een onzekere tijd tegemoet gaan in het sociaal domein. Lokaal Belang maakt zich hier zorgen over. Houden we financieel grip of verliezen we dit en wat zijn dan de gevolgen? Kunnen we onze visie “naar het hart van de beweging ” nog volhouden? Vinden we überhaupt dat we hier wel op kunnen, of mogen bezuinigen? Een principiële vraag. Maar er is ook afgesproken dat alles bespreekbaar is.

Een ander onderdeel waar we problemen voorzien is de jeugdzorg. De problemen van onze jeugd worden steeds complexer ondanks de reeds ingezette koerswijziging en ondersteuning die we bieden. Hoe kunnen we dit tij keren? Kunnen onze jongeren het überhaupt zelf weer oppakken na een periode zorg te hebben ontvangen? Hoe krijgen we onze jeugd en jongeren weer veerkrachtig en gezond? Allemaal vragen waar we nu geen antwoord op hebben. Toch geeft de Hervormingsagenda Jeugd hier wel richting aan en vinden we veel van onze werkwijze hierin terug.
En dan hebben we het nog niet eens over de onzekere financiële toekomst zoals ik die al eerder aangehaald heb. De kosten van de jeugdzorg stijgen al jaren en het einde lijkt nog niet in zicht.

Met de visie dat kinderen/ jongeren met complexe problematiek zoveel mogelijk thuis op moeten groeien of in ieder geval dichtbij huis, kunnen we het alleen maar eens zijn. Mits, wat ons betreft, de veiligheid voorop staat. Voor de jongeren maar ook voor de ouders/ opvoeders en de rest van het gezin.

De afgelopen periode is een goede stap gezet om het inwoners die inkomensondersteuning nodig hebben tegemoet te komen en te zorgen dat ze niet door hun hoeven zakken. De regels zijn vereenvoudigd en elke aanvraag wordt integraal bekeken. Een proces waar we als raad trots op zijn.  We gaan uit van vertrouwen maar LB vindt het ook belangrijk dat er enige controle blijft. We zijn dan ook benieuwd of al meer duidelijkheid bestaat over de manier waarop deze controle uitgevoerd gaat worden.

Een solide basis maakt sterk, maar hoelang nog. Er liggen nog voldoende uitdagingen voor ons. En voor je het weet popt er weer eentje op waarop je niet gerekend had, zoals de DRU bijvoorbeeld.

Tot zover de eerste termijn