31 oktober j.l. heeft de gemeenteraad van de Oude IJsselstreek de Programmabegroting voor 2023-2026 besproken. De bijdrage van onze fractievoorzitter Frank Aaldering in de 1e termijn vindt u hieronder:

Voorzitter, als eerste dank aan het college en ambtenaren die weer veel werk hebben verzet in de aanloop naar deze raadsvergadering. Het maken van een begroting is niet altijd eenvoudig. De realisatie vaak nog moeilijker.

Onzekere tijden was mijn aanhef op de themapagina in de Gelderse Post vorige week. Toen doelde ik mede op de ontwikkelingen in de wereld, Europa en ons land. De energieprijzen, inflatie en b.v. duurder wordende boodschappen. Daar is nog een probleem bijgekomen. De Telegraafkop luidde: “Geld blijft op de plank liggen”. Ja, ik weet dat het van de T is en dat veel mensen achter de tafel rechts van mij wat anders lezen, maar toch. Heel veel plannen worden gepresenteerd, maar als het niet mogelijk is deze te realiseren, krijgen we een ander probleem. De meicirculaire liet ons zien dat we er de komende jaren goed op vooruit gaan. Maar wat gebeurt er met de Algemene Uitkering als het geld niet wordt uitgegeven door het Rijk? Sterker nog, er duiken ook alweer bezuinigingsgeluiden op, want de overheid kan natuurlijk niet met geld blijven strooien. Dat betekent logischerwijs een herziening van de Algemene Uitkering die dan mogelijk ongunstig uitpakt. Lokaal Belang ziet dan ook met smart uit naar een nieuwe financieringssystematiek tussen Rijk en Gemeenten. Een regeling die dit soort grote fluctuaties ondervangt. Het jaar 2026 wordt genoemd voor invoering, maar er zijn nog heel veel onduidelijkheden.

Ook bij de Gemeente speelt geld dat op de plank blijft liggen natuurlijk. We hebben veel plannen Woningbouw, IKC’s, ons buitengebied enz., maar kunnen we dat ook allemaal realiseren? Gelukkig hoeven we het geld wat we dan ontvangen niet terug te storten, maar het is een wezenlijk probleem. Iedereen ziet de krapte op de arbeidsmarkt en de gigantische prijsstijging van de bouwmaterialen.

Dan de begroting zelf. Voor volgend jaar een kleine min, zeker met de Septembercirculaire in ons achterhoofd. Daarna schrijven we behoorlijke plussen. Het jaar 2026 blijft giswerk zoals al eerder genoemd. Het weerstandsvermogen van de gemeente is goed te noemen.

In deze onzekere tijd is het zeker ook van belang om te kijken naar de woonlasten van onze inwoners. Zoals eerder afgesproken zullen de woonlasten op het gebied van WOZ, afvalstoffenheffing, en rioolheffing niet meer stijgen dan 3%. Ik loop de programma’s even door.

Programma 2 Een leefbare gemeente

Ik begin hier niet voor niets mee. Het is het programma waar het meeste geld aan wordt uitgegeven.

We zien ook in het Sociaal Domein onrust voor veel van onze inwoners, bedrijven etc. vanwege de huidige reeds genoemde problematiek. Niet alleen onze minima worden hierdoor getroffen maar door alle lagen zien we de gevolgen. De zorgen die we reeds in de voorjaarsnota aangegeven hebben zijn helaas realiteit geworden. Doelen als gezond leven en meedoen staan haaks op de huidige problemen die onze inwoners ervaren. Want waar ga je als eerste op bezuinigen als je financieel in een moeilijke situatie komt? Dat zijn naar alle waarschijnlijkheid sport, abonnementen of voedselkwaliteit. Daarnaast heeft stress sowieso een negatieve uitwerking op de gezondheid. Al met al wordt het dus een enorme uitdaging deze doelen overeind te houden. Om in aanvulling van de Rijksmaatregelen hierin bij te dragen, is de motie Bestaanszekereid ingediend. Hier zijn maatregelen opgenomen die voor dit jaar en volgend jaar de druk op de minima en anderen die het moeilijk hebben zal moeten verlichten, evenals voor verenigingen. Ik ben blij dat we het als gemeenteraad hier snel over eens waren.

Verder is het de bedoeling dat we de reserve Sociaal Domein laten groeien naar een maximum van vier miljoen en een minimum van één miljoen hanteren. Dat heeft o.a. te maken met de nieuwe wijze van uitbetalen Algemene Uitkering waar het niet meer als zodanig wordt geoormerkt. Maar vanaf 2026 zijn er onzekere tijden omdat onduidelijk is waarmee de rijksoverheid de gemeenten tegemoet komt

We zullen samen met al onze samenwerkingspartners afspraken moeten maken waarbij Stoer een belangrijke rol kan vervullen. Maar is Stoer voldoende toegerust? Moeilijke vragen waar we gezamenlijk met alle partijen uit moeten komen.

Vinden we sowieso dat in het kader van preventie de gelden die we begroot hebben aan volksgezondheid, sport en activering, samen totaal 3% van budget Sociaal Domein, voldoende is om aan de grote uitdaging van bevorderen van de gezondheid van onze inwoners, te voldoen? We gaan het zien. Het is wel een goede ontwikkeling dat gezondheid niet als een op zichzelf staand iets wordt gezien, maar steeds meer voeten in de aarde krijgt op andere beleidsterreinen zoals armoe, huisvesting, leefomgeving enz.

De afgelopen 4 jaar is er in het Sociaal Domein veel gebeurd. Op gebied van de jeugdzorg, de ontwikkeling van Stoer, het meedoen beleid, de Inclusie agenda, subsidiebeleid, een dementie vriendelijke gemeente en de WMO bestuursopdracht is een mooie basis gelegd waar we aan verder kunnen werken.

Programma 1 De gemeente waar het goed wonen is

Personele krapte op de afdeling RO en in het algemeen zijn behoorlijke uitdagingen.

Woningbouw
De spanning op de woningmarkt, door de gestegen rente, de gestegen bouwkosten en het tekort aan bouwvakkers en installateurs wordt steeds nijpender. Een druk die de komende tijd niet af zal nemen. Om vaart te maken met de woningbouw, zijn verschillende startnotities door de raad 3 aangenomen. B.v. Varsseveld West, Biezenakker en Lenteleven. Met het aannemen van deze startnotities staan er niet onmiddellijk huizen. Voordat alle processtappen zijn doorlopen en met de bouw kan worden begonnen zijn we in 2024. Althans volgens de planning. We gaan ervanuit dat het college er alles aan zal doen om vertraging te voorkomen. We horen graag van de wethouder of de planningen, zoals genoemd in de startnoties van de uitleglocaties, nog haalbaar zijn. Laten we ook vooral rekening houden met de wensen van de bewoners, die de woningen op de uitbreidingslocaties zullen betrekken. Er moet natuurlijk voldoende aandacht blijven voor particuliere initiatieven en opgaven binnen de kernen. Waarbij niet alleen percelen aan projectontwikkelaars worden verkocht, maar dat ook eigen initiatieven een kans moeten krijgen.

De informatieavonden over de Flexwoningen werden goed bezocht. Door omwonenden, maar ook door woningzoekenden. We hebben hier ook kritische noten gehoord, niet iedereen is blij met de komst van deze tijdelijke woningen. Tegelijkertijd, is dit een uitgelezen kans, om de woningnood op korte termijn wat soelaas te bieden. Ondanks dat dit, mede door de kostenstijging en schaarsheid van materiaal enigszins vertraagd is zijn wij blij dat dit nu toch meer vorm begint te krijgen. We gaan ervanuit dat de deadline wordt gehaald.

Omgevingswet
De invoering van de Omgevingswet is opnieuw uitgesteld voor een half jaar. We begrijpen dat we als gemeente volledig afhankelijk zijn van de ontwikkelingen in Den Haag, maar we gaan ervan uit dat dit uitstel geen gevolgen heeft voor lopende projecten en projecten die even on hold stonden. Maar hoe gaat het college hiermee om?

Energietransitie
We lezen in de memo Zon op het dak, dat we op de goede weg zijn. De doelstelling van 20 hectare is wellicht eerder bereikt dan 2030 omdat we nu reeds op 18 hectare zitten. Dat is een mooi succes. De zonnevelden komen zo langzamerhand ook in ontwikkeling. Voor vier van deze plannen is inmiddels een omgevingsvergunning. Dan is er ook een goede samenwerking met het Burgerinitiatief Oude IJsselstreek op gang gekomen. In de startnotitie staat o.a.: In de constructieve besprekingen komt naar voren dat er meerdere zaken nodig zijn om een succesvolle energietransitie te bereiken. BEOIJ hanteert hiervoor de route met de 4 B’s; begrijpen, betrekken, bedenken en balanceren. Wij zijn blij met deze ontwikkeling.

Ook het plan van aanpak energiearmoede met een bijdrage van het Rijk zal een bijdrage leveren aan het terugdringen van het energiegebruik. Helaas is er nog geen zicht op een structurele bijdrage van het Rijk. Goed dat er alvast €250.000 voor 2024 wordt ingeboekt. Komt het Rijk alsnog over de brug kan dit weer vervallen.

Met de regionale energiestrategie zetten we stappen richting een energie-neutrale gemeente. De regionale uitvoeringsagenda laat zien dat we al 81% van onze doelstelling behaald hebben. Wat Lokaal Belang betreft blijven we daar de komende jaren de schouders onder zetten. Tegelijkertijd 4 zien we om ons heen dat we ook tegen de technische beperkingen aanlopen. De netcapaciteit loopt tegen zijn grenzen aan en het terugleveren van grote hoeveelheden energie is daarmee in veel gevallen niet mogelijk. Het grote tekort aan technische mensen bij onze netbeheerders maakt het uitbreiden van deze capaciteit een uitdaging voor de lange adem. We zijn goed op weg, maar het kan beter!

Programma 3 de Werkende gemeente

De krapte op de arbeidsmarkt zal echter wel een remmende werking hebben op de ontwikkeling van initiatieven in deze sector. Daarom is het goed om in de Programmabegroting te lezen dat we aan een sociaal akkoord werken met werkgevers. Niet alleen voor de toeristenbranche, maar ook voor zorg en techniek.

Industrieterreinen
De ontwikkeling van Het VIP is in volle gang en bijna alle gronden zijn aangekocht. Er hebben zich inmiddels flink wat geïnteresseerde ondernemers gemeld, dus wat dat betreft gaat het de goede kant op. Punt van aandacht is echter of we de energie-infrastructuur op tijd geregeld krijgen. We gaan er vanuit dat Alliander met de kapitaalinjectie die mede door ons als aandeelhouder gedaan is, het voor elkaar krijgt. Kleine tip: de website van Het Vip kan wel een update gebruiken.

Vitaal Buitengebied
Voorzitter, op 12 oktober een mooie themabijeenkomst gehad over Nationaal Programma Landelijk gebied. Waar gedeputeerde Peter Drenth ons uitgebreid heeft bijgepraat over de opgaves die er vanuit de landelijke politiek op ons af komen. De daadwerkelijke afstand tussen Den Haag en onze prachtige gemeente is zo’n 165 kilometer. Echter tussen de Haagse politiek en gemeentelijke politiek is de afstand veel groter, we kunnen beter over een kloof spreken. We zijn verheugd dat er al enige tijd een aanspreekpunt is binnen onze gemeente voor de agrarische sector. Hiermee hebben we als gemeente een manier om met agrariërs in gesprek te blijven, de lijntjes kort te houden en problemen te signaleren. We moeten voorkomen, dat er in de Oude IJsselstreek een kloof ontstaat tussen politiek en inwoners. Lokaal Belang is zeer verheugd dat de raad in de laatste raadsvergadering unaniem ingestemd heeft met twee bestemmingsplanwijzigingen. Waarbij maatwerk is toegepast, oude schuren worden opgeruimd, zodat ondermijning geen kans krijgt. Er mag meer aandacht komen voor dit soort plannen. Laten we wel zuinig zijn op ons landschap, want we weten dat we de gronden in het buitengebied hard nodig hebben voor voedselvoorziening, woningbouw, recreatie, energietransitie, industrie en natuur.

Toerisme & Recreatie
Volop ontwikkelingen op dit gebied. Goed voor de aantrekkelijkheid van onze gemeente. De kansen en mogelijkheden voor zowel verblijfs- als dagrecreatie worden nog verder onderzocht, maar er zijn inmiddels al genoeg gegevens boven water gekomen die aangeven waar concrete kansen en mogelijkheden liggen. Voor zover ontwikkelingen plaatsvinden in ons buitengebied is het belangrijk dat deze ontwikkelingen passen in de integrale aanpak die we voor ogen hebben.

Schoolgebouwen
Afgelopen week is de naam van het nieuwe IKC Gendringen bekend gemaakt. IKC De Wijssel (Wij, Wijs en IJssel) zitten in deze naam verwerkt. Iets dat slaat op eigenlijk onze hele gemeente. Mooi om te zien is dat er in Gendringen gecentraliseerd iets gebouwd wordt voor onze jeugd. Samen voor een mooie toekomst! Door de fusie van De Christoffelschool en De Hoeksteen en de bijbehorende verhuizing wordt er op de lange termijn ook weer een nieuwe invulling gezocht van de locatie Hoeksteen. Ook Silvolde staat op de planning voor een soortgelijk traject.

Programma 4&5 Dienstverlening en overhead

ICT – veiligheid
Gezien de verdubbeling van het aantal cyber-aanvallen op gemeenten vragen we extra aandacht hiervoor. Afgezien van de enorme problemen die een hack oplevert voor de organisatie, is het leed dat zo’n hack kan veroorzaken bij onze inwoners behoorlijk ingrijpend, bijvoorbeeld de betaling van uitkeringen. Dus voorkomen, voorkomen, voorkomen!!! en dat betekent investeren.

We maken ons wel zorgen over de ambtelijke bezetting en de werkdruk. Ook ziekteverzuim is een aandachtspunt. Hoe kunnen we de huidige kennis en kunde aan boord houden? Op welke wijze kan nieuw personeel worden geworven? Creativiteit is ook hier gevraagd. Hebben we wel voldoende mensen beschikbaar om de ambitieuze plannen die ons te wachten staan, uit te voeren? Laten we een stuwmeer van plannen zien te voorkomen Want, voorzitter, UITVOEREN MAAKT STERK.

Tot zover de eerste termijn.